AKMERKEZ PERMAKÜLTÜR
ÇATI ÇİFTLİĞİ -terasta tarım-
KONUM
Etiler, İstanbul
TARİH
2013
PROJE YÜZEY ALANI
1800 m²
Türkiye'nin ilk alışveriş merkezlerinden biri olan Akmerkez Alışveriş Merkezi'nin çatısı için Mimar & Çatı Çiftliği kurucusu Hasibe Akın, 2013 yılında AVM'nin renovasyonunda çalışırken permakültür yöntemleri kullanarak Türkiye'nin ilk çatı çiftliğini tasarlamış ve uygulamasına liderlik etmiştir. Projenin sürdürülebilirliği için mekan tasarımı ile beraber süreç tasarımı da hazırlanmıştır. Projenin başarısı, Türkiye'deki ilk permakültür çatı bahçesinin olmasının ötesinde Türkiye'de permakültür'ün bilinmediği bir dönemde ihtiyacın olmadığı bir yerde - AVM yönetimi tarafından böyle bir proje ihtiyacı tamamlanmadığı halde - Akın tarafından hayal edilmiş ve bu hayale katılmak isteyen insanlarla birlikte inşa edilmiş "toplumsal katılım ile kentsel permakültür" alanındaki çatıdaki ilk bir örnek olmasıdır.
Akın AVM'nin renovasyonunda çalışırken yaptığı gözlemlerde AVM'ye giren ve çıkanları gözlemler ve alışveriş merkezinin şehrin küçük bir prototipi olduğunu fark eder.
Sosyal ve kültürel sürdürülebilirlik araçlarını kullanarak;
"Bir AVM'de dahi üretimi mümkün kılar ve lezzetli bir sofranın etrafında herkesin bir araya gelebileceğini gösterebilirsek aynı şeyi şehir için hayal etmemiz daha kolaylaşabilir."
hayali ile bir çiftçi çocuğu olarak projede gıda'yı merkeze alarak işe koyulur. AVM'de bilgi ve hayalgücü eksikliğinden kaynaklı nasıl dönüştürüleceği bilinmeyen, "atık" olarak nitelendirilen kaynakları belirler ve bu atıkların ileri dönüşümünde etkin rol oynayabilecek aktörleri ve rolleri tanımlar. AVM'deki CEO'dan, rezidans sakinine, mahalledeki öğrenciden yaşlısına, daha önce hiç AVM'ye adım atmamış iklim aktivistinden AVM'den çıkmayan lüks tüketim düşkününe hepsini bir çatıda toplayacak programlar ve içerikler geliştirir.
Ekolojik ve ekonomik sürdürülebilirlik araçlarını kullanarak;
Projenin süreç tasarımını takiben mekansal tasarımını yapar. Pasif drenaj yalıtım katmanlarının üstünde rüzgar perdesi, yükseltilmiş yataklar, hügelkültür, kompost üniteleri -sıcak, soğuk, solucan, bokaşi- , sera, tohum kütüphanesi, dikey üretim elemanları, daha fazla çok yıllık ve tek yıllık bitkilerden oluşan biyoçeşitliliği arttıracak yaklaşık 92 farklı bitki türü, şifalı bitkiler spirali ve böcek oteli uygulamalarını bu atıklardan inşa edilmesine liderlik eder.
O dönemde yapılan uygulamaların adına "permakültür" ve "toplumsal katılım" demeden AVM içindeki ihtiyacı görerek ve göstererek ihtiyaç yaratarak "bir tüketim merkezinde dahi üretimin mümkün olabileceği" üzerine farkındalık ve ihtiyaç oluşturulmuştur. Akın, Akmerkez Renovasyonu bitip de AVM'den ayrıldıktan sonra 2018 yılında bu proje, AVM tarafından "Terasta Tarım" projesi olarak lanse edilmiştir. Halk tarafından büyük bir ilgi gören ve halen devam eden bu proje, kendisinden sonra ortaya çıkan birçok ekolojik inisiyatifin ortaya çıkmasına ve bu projede çalışmasına alan açar. Türkiye'de kentsel tarım alanında çalışan sosyal girişimlerin birçoğunun yeşil istihdamına halen katkı sunmaya devam etmektedir.
Bu proje AVM'de herkesin bir araya geldiğini göstermiş ve AVM'yi bir şehre büyütebileceğimizi gösteren Çatı Çiftliği sosyal girişiminin temellerini atmıştır. Kentsel ölçekte üretken peyzaj kentsel master planlarından, sokak ölçeğindeki ormanlara ve çatılara kadar Çatı Çiftliğii'nin farklı ölçeklerdeki birçok projesinin ilk adımı olarak halen önemli bir noktadır.
2013 yılında Akın, Türkiye'de ilk defa "çatı çiftliği" dediğinde "Napıyorsunuz, çatıda güvercin mi yetiştiriyorsunuz?" dendiği için sosyal girişimimizin isminin mimarı da bu proje olarak nitelendirilebilir.
"Bir AVM'de dahi üretimi mümkün kılar ve lezzetli bir sofranın etrafında herkesin bir araya gelebileceğini gösterebilirsek aynı şeyi şehir için hayal etmemiz daha kolaylaşabilir."
